DÜNYAMIZIN YAPISI

Kayaç : Doğada büyük yer tutan, bir ya da birkaç mineralden oluşan parçalara denir.

            Örnek: mermer, altın yüzük, tebeşir, kum.

Mineral : Kayaçların içindeki doğal maddelere denir.

            Örnek: demir, aliminyum, kömür, elmas.

             Not: 1) Civa dışındaki bütün mineraller katı halde bulunur.

                     2) Yaklaşık olarak 15 bin çeşit mineral olduğu bilinmektedir.

Maden: Ekonomik değeri olan mineral ve kayaçlara denir.

    Tencere,tava gibi mutfak eşyalarında, otomobillerde çinko,aliminyum,demir gibi mineraller kullanırız. Yer altından çıkarılan altın, demir,bakır,kömür doğal üründür.

Bu ürünler işlenerek çeşitli eşya ve aletler yapılır. Tencere,çatal gibi ürünler ise insanlar tarafından yapıldığı için yapay üründür.

Soru   : Yer altından çıkarılan madenler nerelerde kullanılır?

Cevap:  Süs eşyası, ev eşyası, takı, giyim eşyası, elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminde, ısınmada ve sanayide kullanılır.

* Ülkemizde madencilikle ilgili çalışmalar yapan kurum MTA (Maden Tetkik Arama)’ dır.

* Madencilikle ilgili meslekler : Jeolog, maden mühendisi.

Toğrağın Oluşumu:

v  Toprak, canlılar için vazgeçilmezdir.

v  Toprak her zaman aynı değildi. Çeşitli etkiler sonucunda binlerce, milyonlarca yılda oluşmuştur.

v  Taş, kayaçlardan çeşitli etkiler sonucu kopmuş bir parçadır.

v  Toprak; taş küreyi oluşturan kütlelerein üzerinde ince bir tabak halinde bulunan yapıdır.

v  Toprak; kayaçların, taşların, su, rüzgar, sıcaklık değişimleri gibi doğal etkiler ve canlıların etkisiyle

           ( yapay etkiler)  dağılıp ayrışması sonucu oluşur.

v  Su, hava ve benzeri etkenlerle uzun bir süre içerisinde ufalanıp parçalanan kayalara yaprak, bitki kökü, kabuk ve hayvan kalıntıları karışır.

v  Kayaçların parçalanması ile oluşan belli başlı maddeler; kum, kil ve kireçtir.

Kumlu Toprak     :   Kum oranı fazla olan toprağa denir.

Killi Toprak         :   Kil oranı fazla olan toprağa denir.

Kireçli Toprak     :   Kireç oranı fazla olan toprağa denir.

Humuslu Toprak :   Yaprak, bitki kökü ve hayvan kalıntılarının bol miktarda bulunduğu verimli

                                  topraklara denir.

v  Kayaçların parçalanabilmesi için etkiye (kuvvete) ihtiyaç vardır.

Not: Yeryüzündeki 1cm toprağın oluşması için 150-300 yıl , bir tarım toprağının ise en uygun şartlar altında 20.000 yıl geçmesi gerekir.

v  Peri bacaları, sel sularının ve rüzgarın taşları aşındırmasıyla oluşmuştur. 

Erozyon ve  Erozyonla Mücadele

Erozyon: 1) Su, rüzgar gibi nedenler ile toprağın aşınıp sürüklenerek kaybolması olayına denir.

               2) Toprağın verimli kısmının çeşitli etkenlerle taşınmasıdır.

             *  Verimli kısmı yok olan toprakta bitki yetişmez ve toprak çoraklaşır.

TEMA ( Türkiye Erozyonla Mücadele Vakfı) Vakfı

Amacı: Erozyon sorununu herkese anlatmak ve kavratmaktır.

             Ülkemizde doğal varlıkların ve çevre sağlığının korunması için çalışmaktadır.

             1992 yılında kurulmuştur.

* Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de toprak kaybının en önemli nedeni erozyondur.

Erozyonun nedenleri;

a.Arazi eğimi

b.İklim

c.Bitki örtüsü

d.Toprak özellikleri

e.İnsanların doğaya bilinçsiz müdahalesi ( tarım alnlarının bilinçsiz ve plamsız bir biçimde tahrip edilmesi)

f.Arazinin yanlış kullanılması

Erozyonla mücadele etmek için :

Ø  Özellikle yamaçlar, yağmur ile meydana gelen su alıntısını bırakmayacak ve toplayacak şekilde kesintisiz kavisler halinde sürülür. Böylece yağmur suyunun hızla aşağı akarak toprağı alıp götürmesi önlenir.

Ø  Dik tepe yamaçlarında geniş düzlükler oluşturulur.

Ø  Toprağın kaybolmasını önlemek için ağaçlandırma yapılır.

    *** Yağmur ve akarsular, bereketli tarım toprağını devamlı olarak sürükleyip götürür. Önce yağmur, toprağı aşındırır. Toprakta küçük yarıklar halinde sel çukurları açan yağmurun etkisi ile sürüklenerek toprak, derelere;  derelerden nehirlere,  nehirlerden de denizlere akarak kaybolur.

   *** Tarıma elverişli toprakları rüzgarlar da alıp götürür. Çıplak bir arazide şiddetli esen rüzgar, toprak parçalarını sürükler. Çoğunu bir daha yararlanamayacağımız bir hale getirir.

Ilkogretimvideo.com üye olarak yorum yazmak için üye girişi yapınız eğer henüz üye değilseniz şimdi üye olmak için tıklayınız.

YORUMLAR Toplam 0 yorum bulunmaktadır.