MADDENİN HAL DEĞİŞİMİ

Maddelerin ısı etkisiyle bulundukları halden başka bir hale geçmesine hal değişimi denir.

Hal değişiminde,

*Katı maddenin sıvı hale geçmesine erime,

*Sıvı maddenin katı hale geçmesine donma,

*Sıvının gaz haline geçmesine donma,

*Gazın sıvı hale geçmesine buharlaşma,

*Gazın sıvı hale geçmesine yoğuşma,

*Katı maddenin doğrudan gaz haline geçmesine süblimleşme,

*Gaz maddenin doğrudan katı hale geçmesine kırağılaşma denir.

Erime:

Katı maddenin ısı alarak sıvı hale geçmesine erime denir. Isı alan taneciklerin hareketi hızlanarak tanecikler arası boşluklar artar ve buz erimeye başlar. Buz 0 derecede eriyip, 0 derecede su olur. Buzun tamamı sıvı hale geçinceye kadar sıcaklık yükselmez. Isıtmaya devam edilirse su haline dönüştükten sonra sıcaklığı artar.

Donma:

Sıvı haldeki bir maddenin ısı vererek katı hale geçmesine donma denir. Bir kap içindeki suyu buzluğa koyarak bekletirsek su bir süre sonra katılaşarak buz olur. Su ısı kaybederse taneciklerin hareketi yavaşlar. Birbirine yaklaşan tanecikler arasındaki boşluklar küçülür ve katı hale dönüşürler. Su 0 derecede katılaşır ve suyun tamamı katı olana kadar sıcaklığı değişmez.

NOT: Erime ve donma birbirinin tersidir.

Buharlaşma:

Sıvı bir maddenin bulunduğu ortamdan ısı alarak gaz haline geçmesine buharlaşma denir. Buharlaşma sıvı yüzeyinde olur.

Buharlaşma hızı;

*Sıcaklık artışıyla,

*Rüzgarla,

*Havadaki su buharının azalması ve

*Sıvı yüzeyinin genişlemesiyle artar.

Buharlaşma örnekleri:

1.Sıcak havalarda yıkanan balkonun zemindeki su, zeminde ısı alarak buharlaşırken zeminin serinlemesine neden olur.

2.Avucumuzz dökülen kolonya bir süre sonra  bir süre sonra derimizden ısı alıp buharlaşırken bir serinlik hissi oluşur.

3.Odada bulunan bir bardak su buharlaşarak bir süre sonra azalır.

4.Yazın denizden çıktığımızda ıslak olan tenimizdeki su vücudumuzdan ısı alarak buharlaşır. Bu durumda vücudumuz ısı verdiği için üşüdüğümüzü hissederiz.

5.Salça ve reçel yapımı, tuz üretimi ya da konsantre meyve sularının üretimi buharlaşarak olur.

Yoğuşma:

Gaz halindeki maddenin bulunduğu ortama ısı vererek (soğuyarak) sıvı hale dönüşmesine yoğuşma denir. 

Şekildeki çaydanlıktan çıkan su buharına soğuk bir tava tutalım. Su buharı, soğuk tava yüzeyine çarparak ısı verir. Tabak ise ısı alır. Isı kaybeden buhar gaz halden sıvı hale geçerek tavadan damlalar halinde düşer. Yağmur havadaki su buharının yoğuşması ile oluşur. Yoğuşma sırasında maddeler ısı verdiği için çevresini ısıtır.

Yoğuşma örnekleri

1.Sıcak su dolu çaydanlığın üstünde duran demliğin tabanında

2.Piştikten sonra altı kapatılarak bekletilen yemek tenceresinin kapağında

3.Buzdolabından çıkarılan kola kutusunun yüzeyinde

4.Ev içine ıslak çamaşır serildiğinde pencere camlarında

5.Soğuk havalarda içinde insan bulunan otomobil camlarında oluşan su damlacıkları ortamdaki su buharının yoğuşması ile oluşur.

NOT: Buharlaşma ve yoğuşma birbirlerinin tam tersidir.

Kaynama:

Kaynama ısıtılan bir sıvıda buharlaşmanın, hızlı ve yoğun olduğu bir hal değişimi olayıdır. Kaynama sıvı taneciklerin gaz haline geçmesi ve sıvıyı terk etmesidir. Su kaynarken oluşan kabarcıklar, su buharıdır. Yeterli buhar oluştuktan sonra suyun sıcaklığı belli bir noktaya gelir ve su kaynamaya başlar. Suyun kaynama noktası 100 derecedir.

Buharlaşma ve Kaynama Arasındaki Farklar

1.Buharlaşma her sıcaklıkta olurken, kaynama belirli bir sıcaklıkta gerçekleşir.

2.Buharlaşma sıvının yüzeyinde olurken, kaynama sıvının her yerinde olur.

3.Buharlaşma hızı sıvının sıcaklığına bağlıyken, kaynama sırasında sıcaklık sabit olur.

Süblimleşme:

Katı haldeki bir maddenin ısı alarak sıvılaşmadan gaz haline geçmesine süblimleşme denir. Naftalin, kuru buz ve iyot süblümleşir. Naftalin giysileri güvelerden korur.

Kırağılaşma:

Havadaki su buharının doğrudan katı hale geçmesine kırağılaşma denir. Gaz halindeki bir maddenin ısı vererek doğrudan katı hale geçmesine geri süblimleşme denir. Kışın 0 derece altında ağaç yapraklarındaki buz kristalleri kırağılaşmaya örnek gösterilir.

Ilkogretimvideo.com üye olarak yorum yazmak için üye girişi yapınız eğer henüz üye değilseniz şimdi üye olmak için tıklayınız.

YORUMLAR Toplam 0 yorum bulunmaktadır.