SÜRTÜNME KUVVETİ

       Bir cisim ile hareket ettiği yüzey arasında, cismin hareketini zorlaştıran veya engelleyen kuvvete sürtünme kuvveti denir.

Sürtünme kuvveti,

*Hareket yönüne zıttır.

*Sürtünen cisim ile yüzeyin özelliklerine (pürüzlü, kaygan) bağlıdır.

*Pürüzlü yüzeylerde sürtünme kuvveti daha büyüktür.

- 1. Durumda cisim daha kolay hareket eder.

-2. Durumda cisme uygulanan sürtünme kuvvet daha büyüktür.

* Pürüzlü yüzeydeki sürtünme, az pürüzlü yüzeydekinden fazladır.

*Geniş yüzeydeki sürtünme dar yüzeydekinden fazladır.

*Ağır cisimle yüzey arasındaki sürtünme, hafif cisimle yüzey arasındaki sürtünmeden daha fazladır.

NOT: Pürüzlü yüzeylerde girinti ve çıkıntı fazla, az pürüzlü yüzeylerde ise daha azdır. Ancak; az pürüzlü yüzeylerde mikroskopla bakıldığında pürüzlü olduğu görülür.

Sürtünme kuvveti;

* Hareketli cisimleri durdurmaya,

* Duran cisimlerin ise hareket etmelerini engellemeye çalışır.

* Cisimleri harekete geçirebilmek için sürtünme kuvvetinden büyük kuvvet uygulamak gerekir.

Aynı eğimli yolda eşit noktalardan bırakılan araba buz zeminde daha uzağa gider. Buz zeminde sürtünme, tahta zemine göre daha azdır.

Sürtünme Kuvvetinin Hayatımızdaki Etkileri

Olumlu Etkileri

*Bir yere tutunmadan güvenli bir şekilde ve kayamadan yürüyebilmemizi sağlar.

*Sürtünme kuvveti sayesinde cisimler bıraktığımız yerde kalır.

*Yüzeyleri birbirine bağlamak için kullandığımız vida etkileştiği yüzeylerde kolayca sökülmez.

*Sürtünme kuvveti sayesinde yazı yazabiliriz

*Sürtünme sayesinde dağ yamaçlarındaki toprak, taş, kaya yerinde oturur.

*Sürtünme olmasa evlerimizin duvarlarını örmek için kullanılan malzemeler üst üste duramazdı.

*Sürtünme olmasaydı yağan yağmur, kar ve dolu suları aşağı inerken canlılara çok zarar verirlerdi.

*Bisikletiniz frenlerini sıktığımızda fren pabuçları tekerleğin metal kısmına doğru çekilerek bastırılır. Aralarındaki sürtünme kuvveti sayesinde bisiklet yavaşlar.

Olumsuz Etkiler:

*Kendimizi ve cisimleri hareket ettirmede zorlanırız ve daha fazla enerji harcarız.

*Araçlar daha fazla yakıt tüketir.

*Makinelerin hareketli parçaları birbirine sürtünerek aşını, yıpranabilirler.

*Araçlar ve makineler daha fazla ses çıkarırlar ve gürültü artar.

SÜRTÜNME KUVVETİNİ AZALTAN VE ARTTIRAN YÖNTEMLER

*Makine parçalarının sürtünerek aşınmasını ve yakıt sarfiyatını önlemek için yüzeyler arasına yağ konulur.

*Ağır araçların hareketlerini kolaylaştırmak için altına teker konu ve sürtünen yüzey küçültülür.

*Kışın karlı ve buzlu yolardan kaymamak için

-Ayakkabı ve botlar girintili ve çıkıntılı olur.

-Taşıtlara zincir veya kar lastiği takılır.

-Futbolcular çim sahada daha rahat etmek için krampon kullanırlar.

-Kaleciler topları daha iyi tutabilmek için pürüzlü eldiven giyerler.

HAVA ORTAMINDA SÜRTÜNME KUVVETİ

Havada hareket eden cismin, hareketini zorlaştıran kuvvete hava direnci denir.

Hava direnci,

*Cisim yüzeyi ile hava arasındaki sürtünme sonucunda meydana gelir.

*Cismin hareket yönü ile ters yönde olduğu için cismin süratini azaltır.

*Cismin sürati ne kadar fazla ise hava direnci o kadar büyür.

*Cismin havayla etkileşen yüzeyi arttıkça, hava direnci de artar.

Örnek:

1.Hava direnci paraşütle atlayan birinin hızını azaltarak yere güvenli inmesini sağlar.

2.Çok süratli uçan jetler kısa mesafeli pistlere inerken açılan paraşüt hızını keser.

3.Hava taşıtlarının hava ile temas eden yüzeyini azaltmak için burun kısmı sivri olur.

4.Otomobil tren gibi araçlar hava direncini kırmak için tasarlanmıştır.

5.Yağmur, dolu kar gibi tanecikler, hava direnci sayesinde yere daha yavaş düşerler.

SIVI ORTAMIDA SÜRTÜNME KUVVETİ

Su içerisinde hareket eden cismin hareketini zorlaştıran ya da engelleyen kuvvete su direnci denir. Bu durum sadece suya özgü bir durum değildir. Tüm sıvılar için geçerlidir.

Su direnci,

*Sudaki cismin yüzeyi ile su arasındaki sürtünme sonucunda meydana gelir.

*Cismin yönü ile ters yönde olduğu için cismin hızını azaltır.

*Suyun yoğunluğu arttıkça suyun direnci de artar.

Örnek:

1. Suda yaşayan canlıların vücut yapısı su direncini azaltacak şekildedir.

2. Dalgıç kıyafetleri ve suda hareket eden araçlar su direncini en aza düşürecek şekilde tasarlanmıştır.

Ilkogretimvideo.com üye olarak yorum yazmak için üye girişi yapınız eğer henüz üye değilseniz şimdi üye olmak için tıklayınız.

YORUMLAR Toplam 0 yorum bulunmaktadır.